Хаппар

Саха үһүйээннэригэр, номохторугар хаалбытынан уонна чинчийээччилэр суруйалларынан сахаҕа Айыы ойууна диэн баара. Кинини саха итэҕэлин илдьэ сылдьааччы уонна тарҕатааччы быһыытынан…

Саха сир-халлаан тутулун үс дойдуга араарар: үөһээ, орто, аллараа. Тоҕус хаттыгастаах үөһээ дойдуга  араҥаччылыыр,  ыйар-кэрдэр, олоҕун сааһылыыр Айыылар олороллор. Өксөкүлээх…

«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…

Сергей Васильевич Иванов, Бүлүү куорат, кыраайы үөрэтээччи, Г.С. Донской аатынан  Бүлүүтээҕи Норуот үөрэҕириитин түмэлэ Күнүс түүнү, түүн күнүһү кытта силбэһиитин…

Хос эһэм Константинов Дмитрий Гаврильевич-Миитэрэй Көстөкүүнэп (1930–2016 сс.) орто дойдуга киһи-аймахха үөһэ айыылартан кыптыыйынан кырыллан кэмнэнэн бэриллэр олоҕун кэнчээри ыччаттарыгар…

Эрчим Захаров, Надежда Сантаева,Үөһээ Бүлүүтээҕи Исидор Бараахап аатынан 1 нүөмэрдээх оскуола Балыктааһын саха норуотун өбүгэ саҕаттан илдьэ кэлбит үтүө үгэһэ…

Биһиги уйаара-кэйээрэ биллибэт киэҥ нэлэмэн Сахабыт сиригэр 800 тыһ. тахса күөл, 700 тыһ. кэриҥэ үрэх, өрүс баара биллэр. Былыргы ыаллар…

Саха кыыһа төбөтүгэр кэтэр киэргэлэ бастыҥа буолар. Былыргы хаартыскалары көрдөххө, бастыҥаны эдэр кыргыттар кэтэллэр уонна көстүүтэ, оҥоһуута билиҥҥи бастыҥалартан олох…

Макаров Сандал, Амма улууһун Болугур оскуолата,Петрова Т.П., саха тылын, литературатын учуутала Болугурдар хантан кэлбиттэрин туһунан сэһэн «Наахаралар бѳтүҥнэргэ уонна Скараульскай…

Булт-алт саха олоҕор-дьаһаҕар улахан суолталааҕа. Саха оҕото олох кыратыттан аҕатын, эһэтин, убайдарын батыһа сылдьан булт ньымаларыгар, албастарыгар үөрэнэн, сыстан барара.…

Ренессанскай таһымнаах, саха норуотун уһулуччулаах учуонайа Г. В. Ксенофонтов 1921-25 сс. Дьокуускайтан саҕалаан Арҕаа Хаҥаласка, Бүлүү уокуругар Аллараа Тунгускаҕа, Красноярскай…

Өрөбөлүүссүйэ иннинээҕи чинчийээччилэр саханы аһас омук диэн суруйаллара  дэмнээн этии буолбатах. Оччотооҕу өбүгэлэрбит барахсаттар кыһынын тыйыс тымныы, сайынын итии-куйаас  айылҕалаах…

Икки атахтаах, иннинэн сирэйдээх, бокуйар тобуктаах бороҥ урааҥхай орто дойдуга айыллан кэлэн олох олоруута кэмнээх-болдьохтоох буолар. Былыргы кырдьаҕастар 75 саастарын…

Глафира Макарьевна Василевич кулун тутар 15 күнүгэр 1895 сыллаахха, Минскай губернияҕа (атын чахчыларынан – Петербурга) төрөөбүтэ. Төрөппүттэрэ боростуой, ол гынан…

Амелия Николаева,С.Ю. Кожурова, Е.Е.Пахомов аатынан Болугурорто оскуолатын «Тускун» иитэр-үөрэтэр киинэ Хас биирдии норуот бэйэтэ былыр-былыргыттан илдьэ кэлбит духуобунай баайын биир…

Дурба батас диэн олоҥхоҕо хоһуллар боотур аарыма улахан батаһын этэллэр. Итинник кээмэйдээх батастар олоххо эмиэ көстөллөр эбит гынан баран, Ньурба…

Ураһа – саха маанылаах сайыҥҥы дьиэтэ. Кини олус уустук оҥоһуулаах, ылбычча киһи туттубат этэ былыр даҕаны. Ураһа хас да көрүҥүн…

Дьиэҕэ тэллэй үөскээтэҕинэ, доруобуйаҕа улаханнык охсор, ордук оҕо доруобуйатыгар. Ол курдук төбө, сүһүөх, тыынар уорганнар ыарыылара элбиир. Мэлдьи сытыйбыт амырыын…

Ыккыт былахыламматын туһугар сымала сыттаах бэс  мас бытархайдарыттан сытар тэллэхтэ оҥорүҥ уонна сотороу-сотору уларытыҥ. Дьиэҕитигэр кымырдаҕастар баар буоллахтарына, тууһаммыт балыгы…

Ильина Татьяна,Нам улууһун «И.Е.Винокуроваатынан Хатыҥ-Арыы ортоүөрэхтээһин оскуолата» Нам улууһун биир биллэр олоҥхоһута Е.Г. Охлопков-Буоратай норуотугар өлбөт-сүппэт айымньыларын хаалларбыта. Ол курдук…

Ытык Бахсы, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, норуот маастара, Духуобунас Академиятын академига Борис Федорович Неустроев-Мандар Уус саха мындыр өйүн-санаатын чинчийдэ, баай…

Саха сирин дьоно үгүстүк тымныйабыт. Холобур, тумууну үчүгэйдик эмтээбэтэххэ, сүрэххэ, харахха, кулгаахха уо.д.а. уорганнарга охсор. Бу ыарыыны быраас анаабыт эмтэринэн…

Итэҕэл сэргэлэрин эгэлгэтэ элбэх. Сиэргэ-туомҥа, үксүгэр ойуун ыйыытынан оҥороллоро. Итэҕэл сэргэлэрин түөрт бөлөххө араарыахха сөп: толук биэрии сэргэлэрэ, тардыы сэргэлэрэ,…

Устуоруйа билимин кандидаата, этнограф Наталья Ксенофонтовна Данилованы кытта дьиэҕэ-уокка туттуллар сиэр-туом туһунан кэпсэттибит. Иннинэн сирэйдээх, хаптаҕай кулгаахтаах, икки атахтаах көрбөтө-билбэтэ…

Саха саныырынан туох барыта иччилээх. Холобур,  күөсчүт иһит оҥоро олорон,  иһитэ чоҥкунаатаҕына «иччитийбит» диэн буолара үһү. Онтон туох эмэ кураанаҕы,…

Былыргы сахалар сиэри-туому оҥорорго маһы, туоһу, сиэли, оҕус тириитин айыылары кытта ситимнээх матырыйаал быһыытынан тутталлара. Ыһыаҕы аан бастаан Эллэй ыспыта…

Максимов Харысхан,Нам улууһун «И.Е.Винокуроваатынан Хатыҥ-Арыы ортоүөрэхтээһин оскуолата» МБYөТ4-с кылааһын үөрэнээччитэ Тааттаттан төрүттээх К.Г. Оросин ырыаһыт, олоҥхоһут эбит. Кини үөрэхтэнэн баран,…

Саха барҕа баайын биир сотуллубат сорҕотунан, култууратын бэлиэтинэн сэргэ буолар. Кини элбэх көрүҥнээх. Чинчийээччилэр суруйууларыгар тирэҕирэн сэргэни сүрүннээн маннык көрүҥнэргэ…

Виолетта Ефремова, өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэй-интэринээт Билиҥҥи оскуола оҕолоро – гаджет көлүөнэтин бэрэстэбиитэллэрэ буолаллар, кинилэргэ “клиповай” өй баар. 87% оҕо Интэриниэтэ суох…

Арсен Рожин, «Айыы кыһата», Дьокуускай 2024 сыл Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, Саха сиригэр Оҕо саас сылынан биллэриллибитэ. Кэнчээри ыччаппыт хайдах иитиллэн…

Былыр сахаларга саҥа билсэр, бодоруһар киһилэрин «кимтэн кииннээххин, хантан хааннааххын» диэн төрдү-ууһу билгэлиир үтүө үгэс баара. Билиҥҥи кэмҥэ саха норуота…

Тараҕай Болтоҥо номоххо да, сурукка да элбэхтик киирбит киһи. Номохторго, үһүйээннэргэ сүр тыйыс, суостаах-суодаллаах киһинэн кэпсэнэр. Нуучча суругар кини “Балтуга…

Саха мифологията дириҥ силистээх. Норуот айымньытыгар баар түҥ былыргы бэлиэ тыллары (мифологические символы), былыргылара бэрт буоланнар, быһаарар уустуктардаах. Хас биирдии…

«КЭРЭНИ КӨРБYТ (НЕ ХОРОНИТЕ МЕНЯ БЕЗ ИВАНА)» Москубаҕа буолбут «Зимний»  киинэ бэстибээлигэр сүрүн бирииһи ылла.   Бу киинэ режиссера Любовь Борисова,…

Сахаларга туох буола турарын “Көхсүлэринэн сэрэйэр”, инники буолуохтааҕын көрөр дьон баар буолаллара. Кинилэри “көрбүөччүлэр” диэн ааттыыллара. Бүлүү Кыргыдайыгар оннук Ылдьаана…

Иван Егорович Николаев (Булчут Уйбаан) 1923 сыллаахха Баппаҕаайы нэһилиэгэр Турумас диэн алааска төрөөбүтэ. Уон оҕо аҕата, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа,…

Ханнык баҕарар киhи бэйэтин дойдутун, норуотун туhунан билэрэ, үйэтитэ сатыыра – бу кини төрөөбүт дойдутугар ытык иэhэ. Мин сайын аайы…

Саха сиригэр дьон-сэргэ түҥбылыргыттан олорбута биллэр. Ол курдук үөһээҥҥи палеолит саҕанааҕы, 30 тыһ. сыл анараа өттүнээҕи, дьон тохтоон, олохсуйан ааспыт…

Сахаҕа өлбүт киһини аты кытары көмүү түҥ былыргыттан кэлбит үгэспит буолар. Чинчийээччилэр бу үгэһи былыргы түүр култууратын кытта ситимнииллэр. Сахаларга…

Оҕо сыыйа улаатар, сайдар. Обургу саастаах оҕоҕо үс кэрдиис кэм киирэр:  7-9 саас “Айылҕа оҕото”. Бу сааска оҕо киэлитин кэҥэтиигэ…

Кэрэх диэн  ойуун анал сиэр-туом оҥорон, сүөһүнэн эбэтэр сылгынан толук биэрбит маһа. Билиҥҥи дьон ону сороҕор бэлэх-туһах ыйанар ытык маһы…

Ол кэм туоһута П.А. Ойуунускай 1893 сыл сэтинньи 11 күнүгэр Боотур Уус улууһугар Чөркөөх сэлиэнньэтигэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт. 14 саастааҕар оскуолаҕа киирбит. Ону бүтэрэн баран Дьокуускайга көспүт, учуутал семинариятыгар үөрэммит.…

Саха омук бэйэтэ туспа, дириҥ силистээх-мутуктаах итэҕэллээх. Бу итэҕэлэ маннык тыйыс эйгэҕэ тыыннаах хааларыгар, олоҕун оҥосторугар  төһүү буолбута саарбаҕа суох.…

Виктор Николаевич Васильев – уһулуччулаах этнограф, фольклорист уонна айанньыт. Саха сиригэр, хомойуох иһин, кини аата наһаа киэҥник биллибэт. Оттон Арассыыйа…

Иванов Вадим, Саха политехническай лицейАнна Петровна Сосина, математика учуутала Саха норуотун тылынан уус-уран айымньытын бөдөҥ көрүҥэ Олоҥхо буолар. Олус былыргы…

Саха героическай эпоһа олоҥхо – норуот тылынан уус-уран айымньыларыттан чулуулара, тγγр-монгуол тыллаах омуктар эпическай айымньыларын уһулуччулаах кɵстγγтэ буолар. Олоҥхо саха…

Оҕо үөрэр дуоһуйан,Табыллан оонньоотоҕуна…(ааптар хоһоонуттан) Оҕо сылдьан оонньооботох киһи суоҕа буолуо. Былыр да, быйыл да оҕо оонньоон улаатар. Оонньоотоҕуна, бары…

Саха кырдьаҕас омук. Норуот тылынан уус-уран айымньыта ону туоһулуур. Остуоруйаны үөрэтии туһунан филологическай наука кандидата, Гуманитарнай чинчийии уонна Хотугу аҕыйах…

Чехордуна Екатерина Петровна, этнопедагог  Кыра оҕону алгыска сыһыарыы  Омук үтүө үгэһин тилиннэрэр соруктаах билиҥҥи кэмҥэ үөрэх-иитии систиэмэтигэр олоҥхо педагогиката диэн…

Устуоруйа билимин хандьыдаата, этнограф Наталья Ксенофонтовна Данилованы кытта оҕо төрөөтөҕүнэ оҥоһуллар сиэр-туом туһунан кэпсэттибит. Оҕо кутун биэрэр Айыыһыт Хотун бастакы…

Салама — саха сиэрин-туомун ситэрэргэ мэлдьи туттуллар сиэл, таҥас кырадаһына  кыбытыылаах ситии быа. Хара уонна маҥан сиэлинэн хатыйа тутан хаталлар.…

Саха омук төрүт дьиэтэ – балаҕан. Биһиги өбүгэлэрбит балаҕаҥҥа кыстаан, сайылаан, киһи буолан кэллэхтэрэ. Ол тухары балаҕан тутуутугар улахан уларыйыы…

Борис Борисович Борисов, Ньурба түмэлин үлэһитэ Былыргы саха дьахтарын таҥаһыгар, омуннаан эттэххэ, чуоччаҕыттан саҕалаан этэрбэһин тумсугар тиийэ симэх-киэргэл буолара. Уос…

Ньурба улууһа төрүттэммитэ 200 сылыгарК.Д. Уткин аат. Норуоттар доҕордоһуулара түмэл 50 сылыгар Ньурба 1-кы нүөмэрдээх орто оскуолатыгар 1940-1961 сс. үлэлээбит…

Саха былыр-былыргыттан бастыҥ мааны аһа кымыс буолар. Айыы аһа. Үрүҥ тунах диэн харыстаан ааттыыллар. Кымыска ытыктабыллаах сыһыан түүр омуктарыгар барыларыгар…

Моҕол ураһа кэтитэ (диаметр) 9 миэтэрэ, үрдүгэ 12 миэтэрэ буолуохтаах. Иһигэр 2 м 15 см усталаах, 1 м 15 см…

Саха симэҕэ ураты сиэдэрэй быһыылаах, тута харахха быраҕыллар оҥоһуулаах буолар. Билигин ханнык симэхтэр умнуллубуттарый? Холобур, биһиги саайпытыгар Александра Прокопьева, Борис…

Виктор КУЗЬМИН, Дьокуускай Аҕам сири тиэрии үлэтигэр сылдьан, 1992 с. Бүлүү улууһун Өкүндү нэһилиэгин Үрүҥ күөл диэн сиригэр былыргы  туой…

 “Саха сирин историята” диэн үс туомнаах бөдөҥ чинчийии тахсарын бары долгуйа күүтэбит. Бу кинигэҕэ туох киирбитин уонна Саха сиригэр олохтоох…

Саха түҥ былыргыттан таҥаһа-саба, киэргэлэ ураты сиэдэрэй эбит. Соҕотох төгүрүк илбиргэстээх ытарҕа түҥбылыргыттан баара биллэр. Ол курдук маннык ытарҕа Ольхон…

П.А. Ойуунскай аатынан саха тыйаатыра киэҥник биллэр ааттаах-суоллаах, улахан тыйаатыр буолар. Биһиги Дьокуускайдааҕы «Арыллыыы» куруһуок иитиллээччилэрэ Сахабыт сирин тыйаатырын артыыстарын…

Саха сирэ ыраахтааҕы кэмигэр “эрэһээҥкитэ суох түрмэнэн” сураҕырара. Ол сахха  былааһы утары барбыт араас үөрэхтээх да дьон биһиги дойдубутугар кэлэн…

Саха түүр омуктарыттан биир маҥнайгынан арахсан туспа барбыт дьикти устуоруйалаах омук. Тымныы Саха сиригэр кэлэн хайдах тыыннаах хаалан, ханнык омуктары…

Тыл уонна култуура научнай-чинчийэр института 1938 с. Бүлүү бөлөх улуустарын фольклорун хомуйарга тэрийбит эспэдииссийэтин чэрчитинэн, А.А. Саввин бэрт үгүс үлэни…

Саха бу тыйыс айылҕалаах дойдуга тэнийэн-ууһаан олороругар таҥаһа-саба улахан суолталааҕа. Уһун кыһыны саха ыала сүүстэн тахса сыарҕа маһынан туоруура. Онуоха…

Быйыл кыһын өтөрүнэн буолбатах тымныылар түһэн аастылар, онуоха эбии куһаҕан дьаҥ тарҕанан кырдьаҕас, кыаммат дьону дьиэҕэ хаайда. Ол да буоллар,…

Саха олоҕор-дьаһаҕар балыктааһын улахан суолталааҕа. Олорор күөллэрин аһатар-сиэтэр, тыыннарын өллөйдүүр аналлааҕын иһин улаханнык ытыктыыллара. Уу иччитин Күөх Боллох, Эрилик Тойон,…

Саас барахсан кэлиитэ киһи аймахха оҕотуттан кырдьаҕаһыгар тиийэ олус да күүттэриилээх,хайа да сыл кэминээҕэр күндү кэм буоллаҕа. Унньуктаах уһун тымныы…

Бодох сирдэрэ 1. Тыылаах Бодохтон илин сытар балай эмит улахан күөл баар. Бу күөл кутатыгар былыргы үйэтээҕи дүлүҥ тыы (баат)…

Ситии саха сиэригэр-туомугар улахан суолталаах. Бу тыл ‘тонкая веревка, витая из конской гривы’ диэн өйдөбүллээх, түүр тылыттан төрүттээх   <  др.-тюрк. йысыҕ…

Олоҥхо тылларынан эттэххэ. Былыргы олохпут быралыйар мындаатыгар, урукку олохпут улаҕаа өттүгэр Дьохсоҕон уолтан Ээкэ диэн бэйэтин кыанар,бэрт күүстээх киһи олорон…

Солторой – Бүлүү улууһун Үгүлээт нэһилиэгин Быччардаан диэн сиригэр төрөөбүт улуу ойуун. Солторойдор биир-икки ынахтаах, балыгынан олорор ыал эбит. Кинилэр…

Сир-сир аайы олохторун кыайан оҥостуммакка сулумах сылдьар дьон элбэх. Онуоха суорумньулар элбэх ыалы холбооттоотулар. Ол эрээри кэлиҥҥи кэмҥэ суорумньу суолтата…

Кыабака – киһи кииниттэн ахтатыгар диэри өттө (часть тела ниже пупка). Киһи кыабакатын сыалдьа саба бүөлүүр.  Сыалдьа (сыалыйа) –  эр…

Биллэр этнограф учуонай Андрей Александрович Попов 1936 с. “Якутский фольклор” диэн хомуурунньугар тахсыбыт Хаантыры уола Сээпилэ туһунан Сөдүөт уонна Өлөксөй…

Саха былыргы номохторун, сэһэннэрин хомуйааччы, үөрэтээччи, этнограф, археолог, биһиги биир биллиилээх, ытыктанар киһибит – Дмитрий Иванович Дьячковскай – Сэһэн Боло…

Сэһэн Иванович Боло (Дьячковскай Дмитрий Иванович) [08(20).11.1905, Боотуруускай (Чурапчы) улууһун I Бологур (Одьулуун) нэһилиэгэ – 15.07.1948, Дьокуускай к.] – саха…

Урукку саха Таҥха кэмигэр ойбонтон сүллүкүүттэр тахсаллар диэн итэҕэйэрэ. Сүллүүкүн диэн ким эбитий, хантан-туохтан ситимнээҕий уонна хайдах көрүҥнээҕий? Бастатан туран…

Хаҥалас бөһүөлэгэ турар сиригэр быһа холоон 1730 сыл эргин көмүүттэн алтан солуурчаҕы булан ылбыттар (үрдүгэ 12 см, айаҕын киэҥэ 16…

СӨ норуот уус-уран оҥоһуктарын маастара Дмитрий Колодезников “Кулун Атах” култууратын көмүүлэриттэн булуллубут буор иһиттэри үтүгүннэрэн туой иһиттэри оҥорбут. Оччотооҕуганьыма дьэ…

Саха төрүт култууратын биир солбуллубат бэлиэтинэн сэргэ буолар. Саха сэргэтин туһунан үгүс чинчийэр үлэни ыыппыт этнограф В.Ф.Яковлев сэргэ үс көрүҥүн…

Саха былыргы малын-салын туһунан кэпсээммитин салгыыбыт. Бу сырыыга П.Х. Староватов аатынан Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтэр түмэл дириэктэрэ Т.Н.Афанасьеваны кытта түмэлгэ баар сэдэх эспэнээттэрин туһунан…

Сорох  түүл  олоҕу  кытта  ситимнээх  буолар  быһыылаах  дии  саныыбын  эбэтэр тойоннууртан тутулуктаах буолуо дуу. Киһи тоҕо түүлү көрөрө буолуой? Маҥнайгы…

Түлэкэтийэн, эбэтэр түһээн ыллыыр киһи дьоллоох буолар. Дьоло суох киһи мөхсөн утуйар.Баттатыы абааһы баттыырыттан буолар, онон кинини үүрэргэ илии таһынан…

Саха дьоно былыр-былыргыттан бултаан аһаан, таҥнан кэлбиттэрэ. Бултуур тэриллэрин бэйэлэрэ мындырдаан оҥостоллоро. Олортон биирдэстэрэ киэҥник тарҕаммыт бултуур тэрил айа буолар…

Өбүгэм үгэһэ үрдүгүн, өйдөөҕүн, кэрэтин, дириҥин, төһөлөөх миэхэ күүс биэрэрин мин өрүү сөрү диэн сөҕөбүн. Сэмэн Данилов. Олоҥхону оскуола оҕотугар…

Норуот төрүт культууратын биир чаҕылхай көрүҥүнэн үнкүү буолар. “Үҥкүү” диэн тугуй. Чинчийээччилэр үҥкүү диэн үҥэр диэн тылга олоҕурар диэн бэлиэтииллэр. …

Экспонааттар устуоруйаҕа суолталарын туһунан билиһиннэрээри К.Д.Уткин аатынан Ньурбатааҕы Норуоттар доҕордоһуулара түмэл научнай-чинчийэр салаатын салайааччытыттан Б.Б.Борисовтан кэпсииригэр көрдөстүбүт: – Ньурба түмэлигэр…

«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…

С.А. Зверев аатынан үҥкүү национальнай тыйаатырыгар «Халдьаайы» этнобалет турда. Либретто ааптара — Костас Марсан, туруорааччы-хореограф – Долаана Федотова, худуоһунньук-туруорааччы –…

Прогимназия ыччата бэрт эргэ уонна кыараҕас  уезднай учуулусса дьиэтигэр үөрэнэллэрэ. Дириҥ хайысхалаах үөрэхтээһини биэрэр эр дьон классическай прогимназиятын тутуу тыын…

«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…

Сергеева Кира,Дьокуускй 31 №-дээх оскуолатын γѳрэнээччитэ,Заморщикова Варвара Васильевна, алын кылаас учуутала. Билиҥҥи кэмҥэ дьон сахалыы харысхалы туһанара олус элбээн эрэр.…

«Ойуу-мандар норуот ойуунан айымньыта буолар. Онон, син биир тылынан уус-уран айымньы курдук, муҥура биллибэт дириҥ ис хоһоонноох, элбэх кэпсээннээх-ипсээннээх, таайыллыбат…

Саханы саха дэппит, аар саарга аатырдыбыт, дьырылыы оонньуур дьүрүскэн тойуктаах хомуспут барахсан аан дойдуга тиийэ ааттанна. Кырылыы тохтор кумахтаах Бүлүү…

Охлопков Стас,Васильева А.И., саха тылын учуутала,Н.С. Охлопков аатынанНам улууһун гимназията Саха омукка хомус быдан былыргыттан, сиэр-туом култууратыттан силис-мутук тардан, ырыаны-тойугу…

Бииргэ үөрэммит кыыһым хоһоонньут Иванова Уля кэпсээбитэ. Бу олоххо дьиҥнээхтик буолбут түбэлтэ. Уляҕа күтүөтэ оҕонньор Афанасьев Семен Семенович кырдьан олорон…

Тириибитин хайдах көрүнэбит Нэдиэлэҕэ биирдэ итии паарга киирэн, баанньыкка эбэтэр саунаҕа сылдьар туһалаах. Ол эрээри төһө өр сылдьыахха сөбүн терапевт…

″Ытык дабатыы″ диэн этиини киһи син ханна эмэ истэн ааһар. Саха итэҕэлин сиэрин-туомун, култууратын биир кэрэхсэбиллээх көстүүтэ буолар. Иван Гоголев-Кындыл…

Ыһыах алгыһын туһунан бастакы сиһилии суруйуулары 1737 уонна 1740-с сыллардаахха Иккис Камчаткатааҕы эспэдииссийэ чинчийээччилэрэ И. Гмелин, Г. Миллер, И. Яхонтов…